(HuisartsVandaag) Er is een groot tekort aan huisartsen, terwijl de werkdruk in de praktijken zeer hoog is. De Bredase huisarts Ronald Roothans vindt het daarom tijd voor actie want anders dreigt volgens hem de zorg vast te lopen. ,,We gaan het niet redden op de manier waarop we nu werken”, zegt hij in gesprek met het Algemeen Dagblad.
,,Als huisartsen zullen we met bepaalde dingen gaan stoppen. Ik denk bijvoorbeeld aan iets heel simpels als het uitspuiten van oren. Dat kunnen mensen prima zelf. Toch vinden nog veel mensen dat zoiets in de praktijk moet gebeuren. Of het aanstippen van kleine wratjes. Vroeger konden we dat soort dingen nog wel doen als huisarts, maar nu echt niet meer. We hebben onze aandacht en expertise voor andere dingen nodig.”

Huidige zorgsysteem is doodlopende weg
Een werkdruk die almaar toeneemt, een sector die vergrijst en nu al te kampen heeft met forse personeelstekorten: het is de realiteit voor veel huisartsen. Ze waarschuwen dat patiënten niet meer de zorg krijgen die ze gewend zijn. Zonder ingrijpende veranderingen staat de huisartsenzorg een inktzwart scenario te wachten. ,,In de zorg moet de ergste pijn nog komen”, stelde hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans onlangs. ,,Binnen een paar jaar kan lang niet alle zorg meer worden geleverd, anders wordt ze onbeheersbaar. We moeten accepteren dat het huidige systeem een doodlopende weg is.”
Ronald Roothans, huisarts in de Bredase wijk Haagse Beemden en tevens voorzitter van het Huisartsenteam West-Brabant, onderschrijft de alarmerende woorden van Rotmans. ,,We zien een zorginfarct op ons afkomen. Een tsunami van ellende waar we op dit moment nog geen adequaat antwoord op hebben geformuleerd, we zijn nog niet eens in de buurt daarvan.”

Nadruk zou op preventie moeten liggen
De vraag naar zorg blijft stijgen. We leven met zijn allen langer, de vergrijzing leidt ertoe dat er steeds meer ouderen zijn ten opzichte van het aantal werkenden. Van de 65-plussers heeft 70 procent een chronische aandoening. Onder de 75-plussers heeft de helft zelfs meer dan een chronische ziekte.

Problemen die alleen maar toenemen en de druk op de zorg elk jaar vergroten. Combineer dat met de arbeidsmarktkrapte, de hoge werkdruk en het dito ziekteverzuim en de uitdaging is immens: hoe houden we de zorg beheersbaar én betaalbaar? De huisartsen beseffen als hoeders van de eerstelijnszorg maar al te goed de ernst van het probleem dat op ze afkomt.
Zorg is eigenlijk een soort silo, waar je pas in komt als je iets mankeert, betoogt Roothans. Terwijl juist veel meer de nadruk op preventie zou moeten liggen. ,,Dat is eigenlijk de essentie van het verhaal. We moeten daarom de kwaliteit van leven verbeteren. Ervoor zorgen dat mensen langer thuis kunnen blijven wonen en bovendien minder snel naar de dokter gaan. Je wilt juist voorkomen dat mensen iets gaan mankeren.”

Blij met zorgakkoord
Hij wijst op het Integraal Zorgakkoord, waarin politiek en zorgsector plannen maken om toegankelijke en betaalbare zorg ook in de toekomst mogelijk moet maken. De huisartsen hebben vorige week ingestemd met dat akkoord. Roothans is er blij mee. ,,We moeten elkaar helpen om de zorg toekomstbestendig te maken. Iedereen moet daarbij veranderen: de zorg zelf, maar ook gemeentelijke instellingen, mantelzorgers en patiënten.”

In West-Brabant zoeken de diverse zorgverleners nu al veel meer dan voorheen de samenwerking op. Huisartsen, ziekenhuizen, ouderenzorg, mantelzorgorganisaties, maatschappelijk werk. Roothans wijst op de samenwerking met die laatste sector. ,,Stel ik heb een patiënt met buikpijn. Dan kan ik prima een pilletje voorschrijven. Maar een pilletje heeft doorgaans geen enkele zin als ik weet dat iemand zulke schulden heeft dat hij lichamelijke klachten krijgt.”

Tweedeling in de zorg
“Als we niks doen dan geldt straks het recht van de sterkste”, zegt Roothans. Dan groeit de tweedeling in de zorg waarbij sommige mensen zich geen behandeling meer kunnen veroorloven en anderen wel. Het verschil in levensverwachting zal nog groter worden. Nu al is het zo dat lager opgeleide mensen zeven jaar korter leven dan hoger opgeleiden. Dat is een gotspe. Waar je wieg staat is bepalend voor de toekomst van je leven. Dat betekent gewoon dat mensen die bepaalde slagen in hun leven niet kunnen maken de wedstrijd verliezen. En het mag juist geen wedstrijd zijn.”

Moeheid als meest voorkomende klacht
Roothans vervolgt: ,,Je merkt dat steeds meer mensen in financiële problemen komen. Dan komen er dus ook steeds meer mensen die zorg nodig denken te hebben omdat het probleem ergens in hun lichaam gaat wringen. Neem moeheid. Dat is de meest voorkomende klacht in de praktijk. Meestal vinden we daar geen directe oorzaak voor, maar het is wel iets waar veel mensen last. Als in een eerder stadium adequate hulp is voor iemand met dit soort problemen, bespaart dat een gang naar de arts.”

Volgens Roothans moet de nadruk veel meer dan nu het geval is liggen op een gezonde levensstijl. ,,En in het verlengde daarvan: preventie. Dat begint al bij de jeugd. Ik zie dikke kinderen in mijn praktijk voor wie ik mijn hart vasthoud. Dan weet ik: over 25 jaar zitten ze in een poel van ellende en hebben ze hun eerste maagverkleining al gehad. Wat we er aan kunnen doen om dit soort problemen een halt toe te roepen? Dat is natuurlijk niet eenvoudig, dat weet ik ook wel. Je wilt mensen niet betuttelen door te zeggen: je moet niet meer bij McDonald’s eten.”

Digitale zorg
Technologische innovaties moeten in de toekomst de huisartsenzorg verlichting brengen. Zo zullen we moeten wennen aan vaker zorg op afstand. ,,Digitale zorg wordt heel belangrijk”, zegt Roothans die in dat verband een simpel voorbeeld geeft: ,,Je hebt bijvoorbeeld last van je teen. Waarom zou je dan meteen een afspraak moeten maken? Je kunt je ook afvragen, wat kan ik zelf eerst doen. Oh, ik zie een schimmeltje. Ik maak een foto en stuur die naar mijn huisarts. En dan zegt de huisarts: je kunt een tubetje bij de drogist halen en jezelf daarmee prima behandelen. En verder zou de primaire reflex van mensen moeten zijn: voordat ik mijn dokter bel, kijk ik eerst op Thuisarts.nl.”

Lees meer